معرفی کتاب روان درمانی یکپارچه نگر اسلامی (ترکیب باور دینی و درمان حرفه ای)

 

بسم الله الرحمن الرحیم

 

معرفی اجمالی کتاب روان درمانی یکپارچه نگر اسلامی ترکیب باور دینی و درمان حرفه‌ای

اثر دکتر کری یورک الکرم عضو هیئت علمی و از اساتید دانشگاه آیووا ایالات متحده آمریکا

مترجمان آقایان دکتر علی نیکبخت، هاجر موحدی مطلق، دکترسیدعلی کلاهدوزان و زهرا خاکسار

انتشارات دانشگاه هرمزگان چاپ و منتشر شده است.

این کتاب به زعم مترجمان اولین کتاب در زمینه روان درمانی اسلامی است که توسط تیمی از متخصصان مسلمان به نگارش درآمده و توسط یک انتشارات معتبر در امریکا منتشر شده است. کتابی است که بر اساس قرآن و سنت نبوی نوشته شده و نویسندگان کتاب سعی داشته‌اند تا در کار بالینی خود بر اساس مقتضیات و نوع مراجع از فنون و راهکارهای برگرفته از قرآن و احادیث جهت درمان بهره ببرند.
این کتاب شامل ۹ مقاله است که در ابتدای کتاب نویسنده کتاب دکتر الکرم تحت عنوان مقدمه به توضیحاتی در مورد روانشناسی دین و معنویت، روانشناسی و مشاوره چند فرهنگی، روانشناسی فرا فردی، سلامت روانی مسلمانان و روانشناسی اسلامی پرداخته است.
اولین مقاله با عنوان جهت گیری نظری اسلامی و روان درمانی اثر آقای عبدالله روسمان هست. این نویسنده در این مقاله به توضیحاتی در مورد روان درمانی بر اساس منابع اسلامی پرداخته و بعد از آن تکالیف درمانی بر اساس آموزه های اسلامی و نویسندگان مسلمان را هم بیان کرده است. سپس به مداخلات در روان درمانی اشاره کرده همچون توبه و مانند آن. در ادامه به توضیح عقل به عنوان یکی از زیر بناهای روان درمانی و بعد از اون نفس را توضیح داده و در نهایت هم توصیه هایی ارائه کرده است.
در مقاله دوم نویسنده لیلا سامورایی، تحت عنوان استفاده از احکام اسلامی در مشاوره زناشویی، پیوند زناشویی و یاری طلبی در فرآیند زناشویی را تشریح کرده است. عشق، صمیمیت، مسئولیت پذیری، وفاداری و خیانت را توضیح داده و چند مطالعه موردی را توضیح داده و در پایان هم به توضیح صلح و داوری پرداخته است. مقاله سوم مربوط است به فرح لودی با عنوان شناخت درمانی با قرار دادن پیامبر به عنوان الگوی معنوی روانشناختی. نویسنده در این مقاله ویژگی‌های پیغمبر را استخراج کرده و بر اساس قانون برنامه زندگی بر اساس تقوا و توکل برنامه ای ارائه کرده است. در نهایت به بررسی طرحواره شفقت پذیرش و قبول و امثال اآن پرداخته و رفتار جامعه پسند از نگاه قرآن کریم را تشریح کرده است از جمله بخشش، صبوری، سپاسگزاری و مانند آن.
در مقاله چهارم با عنوان کاربرد خانواده درمانی یکپارچه نگر معنوی با مسلمانان با استفاده از الگوی حساس فرهنگ، نویسنده یک نمونه درمانی یکپارچه‌سازی معنوی بر اساس اصول اسلامی ارائه کرده است و در مورد وظایف همسری، فرزندپروری، رابطه عاطفی جنسی همسران توضیحاتی داده است.
در مقاله پنجم با عنوان تلفیق معنویت اسلامی با روان درمانی پویشی با بیماران مسلمان نویسندگان روان درمانی در سیستم بهداشتی آلمان را بیان کرده اند و بعد از آن روانکاوی در منابع اسلامی را توضیح داده و سپس ادغام معنویت اسلامی با روان پویشی مسلمانان را توضیح دادند. در نهایت چالش های ادغام این دو رویکرد را بیان کرده و در پایان هم چند مطالعه موردی در مورد ادغام این دو رویکرد را گزارش نموده اند.
در مقاله ششم با عنوان خانواده درمانی و استفاده از داستان های قرآنی نویسنده ربیعه مالیک ابتدا در مورد پیشینه پژوهشی و درمانی خود توضیح داده و بعد از آن روان درمانی سیستمی را مرور کرده اند در ادامه یک سری مطالعات موردی مرتبط را گزارش کرده و در نهایت تلفیق درمان سیستمی و دیدگاه اسلامی را مورد بررسی قرار دادند.
در مقاله هفتم با عنوان ارائه یک نمونه از روان درمانی یکپارچه نگر سنتی اسلامی نویسندگان هومن کشاورزی و فهد خان روان درمانی یکپارچه نگر سنتی اسلامی را توضیح دادند و بر اساس مفاهیم دل عقل روح قلب و احساس تقریباً یک ساختار برای شخصیت ارائه و در ادامه اهداف جامعه درمانی و اصول تغییر بر اساس منابع اسلامی را بیان کردند و یک برنامه جلسه به جلسه و تقریباً شبیه به پروتکل بر اساس منابع اسلامی را آورده و برای هر کدام از آنها هم یک مورد و مطالعه موردی را گزارش کرده‌اند.
در مقاله هشتم با عنوان پیوند اصول اسلامی با روان درمانی غربی برای کودکان و نوجوانان و موفقیت ها و چالش های آن، نویسنده در این مقاله درمان شناختی رفتاری و رویکرد سیستمی را توضیح داده و همچنین روان درمانی اسلامی را بیان کرده و تعارض‌های رویکرد سنتی و نظریه سیستمهای بوم شناختی با اسلام را مورد بررسی قرار داده و چالش‌های دیدگاه اسلامی در تعامل با کودکان را هم مورد بررسی قرار داده است. در نهایت مسیرهای بالینی آینده را هم بیان کرده است.
مقاله نهم و آخرین مقاله با عنوان ادغام دعای عرفه و سایر آموزه های شیعی در روان درمانی، نویسنده دکتر سید محسن فاطمی است. نویسنده برداشت هایی از دعای عرفه و برخی دیگر از آموزه های شیعی را گزارش کرده‌ که از آنها در روان درمانی می توان استفاده کرد مانند تعهد به خدا شناخت پیغمبر توجه به آخرت تطهیر قلب و شکر و توسل و مدح و مانند آنها.
در پایان کتاب نویسندگان مقالات به صورت مختصر معرفی شدند.

مطالعه این کتاب به دانشجویان و محققان و اساتید حوزه روانشناسی اسلامی پیشنهاد می شود.
انجمن روانشناسی اسلامی در مقام ارزیابی محتوای کتاب نبود بلکه صرفاً از باب اینکه یک پژوهش در حوزه روانشناسی اسلامی است، خود را متعهد به معرفی آن دانست و آن را به صورت مختصر به پویندگان این حوزه از علم معرفی کرد.

نوشتهٔ پیشین
دوره آشنایی با مبانی و اصول روانشناسی اسلامی در ترکیه
نوشتهٔ بعدی
دوره جامع روانشناسی اسلامی  هفته هشتم (اطلاعیه)